"માવા ખાવાથી થાય રહેલા ખતરાઓ: તમારા સ્વાસ્થ્ય માટે ગેરલાભ અને અજાણ્યાઆે જોખમો"

માવો (Mava) એ ગુજરાત માં છેલ્લા ૨૦ થી ૨૫ વર્ષ થી ખવાતી વસ્તુ છે. એ પહેલા માવા ની કોઈ ભૂતકાળ માં વાપરતું હોય એના કોઈ ખાસ પુરાવા જોવા મળતા નથી. ગુડખા ના પ્રતિબંધ પછી માવા ના પ્રમાણ માં ખૂબ જ વધારો થયો છે.  જે ખાસ કરીને સૌરાષ્ટ્ર વિસ્તારમાં લોકપ્રિય છે. આ માવો સૂપારી (Erika Nut) અને તંબાકુ (Tobacco) સાથે ચુના (Slaked Lime) અને વિવિધ મીઠાં અને મસાલા જેવાં ઘટકોનો મિશ્રણ છે. આ માવામાં અનેક પ્રકારના તંદુરસ્તી નુકસાનની શક્તિ છીપેલી હોય છે, જે આપણા શરીર માટે ભારે ખતરાનો કારણ બની શકે છે.

આ બ્લૉગમાં અમે માવામાં જોડાયેલા વિવિધ ઘટકો, તેમના કારણે થતી બીમારીઓ, આદત, અને કઠણ મુખના તણાવના વિષે વિગતવાર સમજાવશું.

1. માવાની આદત: માવો કેમ આદતનો વિષય બની જાય છે?

માવો અને તેના ઘટકો, ખાસ કરીને સુપારી (Erika Nut) અને તંબાકુ (Tobacco), એક સાથે મળીને નિકોટિન અને અરેકોલિન નામના શક્તિશાળી રાસાયણિક ઘટકો પૂરા પાડે છે. આ બંને રસાયણો મગજ પર પ્રભાવ પાડીને આનંદ ની ભાવના અને ઉત્સાહના અનુભવમાં વધારો કરે છે, જેના કારણે આ માવો ખૂબ જ આદત લાગવાવાળું બનતા જાય છે.

• નિકોટિન આદત: માવોમાં તંબાકુનો સમાવેશ થાય છે, જે નિકોટિનથી ભરપૂર હોય છે. નિકોટિન મગજના “reward system” પર કામ કરે છે અને તેને ખુશી અથવા સંતુષ્ટિ આપતા અનુભવનું કારણ બને છે. આથી, માવોને નિયમિતપણે ખાતા રહેલા લોકોને એ નિકોટિનની લત લાગતી જાય છે, જે તેમને ફરીથી આદત બનાવે છે.

• અરેકોલિન પ્રભાવ: સુપારીમાંથી ઉત્પન્ન થતો અરેકોલિન પણ મગજ પર પ્રભાવ પાડે છે. આ રસાયણ બુદ્ધિ, alertness, અને ઉત્સાહમાં થોડોક જ સમય માટે વધારો કરે છે, જે વધુ માવા ખાવા માટે વ્યક્તિને પ્રેરણા આપે છે. પણ માવા નો પ્રભાવ ખતમ થય ગયા પછી તરત જ ઉત્સાહ માં ઘટાડો થાય છે.  આથી, માવોને નિયમિતપણે ખાતા રહેલા લોકોને એ આ છણિક ઉત્સાહ બીજીવાર મેળવવા માટે ઈચ્છા થાય  છે.  તેથી એની લત લાગતી જાય છે, જે તેમને ફરીથી આદત બનાવે છે.

2. ચુના (Slaked Lime) ની ભૂમિકા: નિકોટિનના શોષણને વધારવું

માવોમાં સામેલ ચુના (Slaked Lime) એ માવાની ખતરાની અનુભૂતિને વધારે છે. આમાં રાસાયણિક પ્રભાવ છે જે માવાને વધારે ખતરનાક બનાવે છે.ચૂનો મોઢા ની અંદર રહેલા પ્રોટેક્ટિવ પડ માં સૂક્ષ્મ છિદ્રો બનાવે છે. જે નરી આંખે દેખાતા નથી. અને કોઈ દુખાવો કે બળતરા થતું નથી. પણ તે નાના છિદ્રો તમાકુ ને  મોઢા માં ઓગળવા માં મદદ રૂપ થાય છે. અને તમાકુ મોઢા માં રહેલી વાળ કરતાં પણ નાની કોસિકા થી મગજ માં પોહચી જાય છે. જ્યારે વધારે સ્ટ્રોંગ ચૂનો આવી જવાથી મોઢું આવી જાય છે. એને કારણે મોઢા માં પહેલા કરતાં થોડાક  વધારે મોટા છિદ્રો બને છે. જેથી મોઢા માં અમુક અંશે બળતરા, રાતસ પડતું કે નાની ચાંદી જેવુ લાગે છે.  

• નિકોટિન શોષણમાં વધારો: ચુના માવાની મિશ્રણમાં નાખવાથી મોઢામાં ખાલી પીએચ લેવલ વધારતું હોય છે, જે નિકોટિનને વધુ ઝડપથી શોષણ માટે સહાયક બને છે. નિકોટિન શોષણ વધે છે, જે માવા ખાવાની લાગણીઓ ને વધારે તીવ્ર બનાવે છે.

• ફાસ્ટ અને વધુ અસર: આ શોષણ વધારો તેને વધુ આકર્ષક અને આદત બનાવતું બનાવે છે, કારણ કે તંબાકુનું નિકોટિન ઝડપથી અને વધુ અસરથી મગજ સુધી પહોંચે છે.

• મુખ્ય મોઢાના તણાવ: ચુના મોઢાને ચટકાતા અને ખડકાવા તરફ દોરી શકે છે, જે મોઢામાં જળણ, ચાંદા અને મજબૂતીની કમજોરી લાવવાનો કારણ બની શકે છે. 
  આમાં મોઢામાં થતું નુકસાનમાં હાડકાંનો ઘસારો અને દાંતોમાં સુપારીના ભુક્કા ફસાતા દાંતના મૂળ ખૂંડાઈ જતાં હોય છે. આનું દુખાવું લાંબા સમય સુધી ન દેખાતાં હોવાથી વ્યક્તિને ઠીકથી આ વાતની જાણ થતી નથી.

3. સુપારી (Erika Nut) એ કેવી રીતે નુકસાન પહોંચાડે છે?

સુપારી, ખાસ કરીને સૂપરસી સુપારી, માવાની મિશ્રણનો મુખ્ય ભાગ હોય છે. જેના કારણે મોઢામાં માઇક્રો ઇન્જરી થાય છે.

• માઇક્રો ઇન્જરી: સુપારીના ઊભા અને કઠણ કણો મોઢાના અંદરના નમણાં અને નરમ સ્તર પર ઘૂસીને નાના કપાતો અને ઘાવોને જન્મ આપે છે.આના લીધે તમાકુ મોઢા માં ઓગળવા માં મદદ રૂપ થાય છે. અને તમાકુ મોઢા માં રહેલી વાળ કરતાં પણ નાની રક્ત કોસિકા થી મગજ માં પોહચી જાય છે. જેના લીધે માવો ખાવા માં આનંદ ની લાગણી નો અનુભવ થાય છે.   

• કારસીનોજનિક પ્રભાવ: સુપારી અને તંબાકુ બંને રાસાયણિક રીતે કારસીનોજેનિક છે. જેના કારણે મોઢામાં નાના કપાટો ની રચના થઈ શકે છે, જે લાંબા સમય પછી કૅન્સર જેવા ગંભીર રોગોનું કારણ બની શકે છે.

4. માવામાંના અન્ય હાનિકારક ઘટકો

માવામાં કેટલાક મીઠાં અને મસાલા પણ ઉમેરવામાં આવે છે, જે માવાને વધુ ખતરનાક બનાવે છે.

• પ્લાસ્ટિક રેપિંગ: માવા અમુક વખત પ્લાસ્ટિકમાં પેક કરવામાં આવે છે. આ પ્લાસ્ટિકમાં BPA (Bisphenol-A) અને ફથાલેટ્સ જેવા કેમિકલ હોય છે, જે સ્વાસ્થ્ય માટે વિરુદ્ધ અસરકારક છે. આ રાસાયણો હોર્મોનલ અસંતુલન અને પ્રજનન સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે.

• મસાલા: માવામાં વપરાતા મસાલા જેવા કે એલચી, લવિંગ, એનીસાદી સ્વાદમાં વધારો કરે છે. પરંતુ તે પણ મુખની ઇરિટેશન અને ગાળાનો દર વધારી શકે છે.

• મીઠાં અને ગુલકંદ: માવામાં સ્વાદ વધારવા માટે મીઠાં, ખાંડ અથવા ગુલકંદ ઉમેરવામાં આવે છે. આ મીઠાં મોં પર ગાંડપણ લાવતાં તૂટી શકતાં મોઢાના પાટને નુકસાન પહોંચાડે છે. આવી મીઠાં પદાર્થો મોઢામાં ખોરાકના ટુકડાઓનું દબાવણ વધારીને દાંતો અને મસૂણમાં cavities ઉદભવી શકે છે.

5. માવા અને oral આરોગ્ય

માવાનો નિયમિત ઉપયોગ લાંબા ગાળે મોઢાના તણાવ, ગમ મજબૂતી, દાંતોમાં ખરાબી, અને ઓરલ કેન્સર જેવી ગંભીર સમસ્યાઓને જન્મ આપે છે.

• મુકાબલો અને દાંતોનું નુકસાન: માવાનો નિયમિત ઉપયોગ મોઢાના કાંટા અને દાંતના મજબૂતીને નુકસાન કરે છે. ચુના અને સુપારીના કઠણતાથી મોઢા પરનાં નરમ કસોટાને ખરાબ કરવું અને મોઢા પરના ઘાવોમાં સતત વધારે તણાવ ઊભો થાય છે.

• ઓરલ કેન્સર: માવામાંના તંબાકુ અને સુપારીના આદત સાથે જ્યારે મોં પર માઇક્રો ઇન્જરી થાય છે, તે મોઢામાંથી કારસીનોજેનિક પદાર્થોને શોષણ કરે છે, જેના પરિણામે ઓરલ કેન્સરનું જોખમ ખૂબ વધે છે.

---

નિષ્કર્ષ: માવાની ખતરાપૂર્ણ આદત

માવાનો વ્યસન આરોગ્ય માટે ખૂબ ખતરનાક છે. તેમાંનો નિકોટિન, સુપારી, ચુના, અને મીઠાં, મસાલા દરેકને મળી માવાને વધુ હાનિકારક બનાવે છે. સુપારીના કઠણ કણો મોઢામાં માઇક્રો ઇન્જરીને જન્મ આપે છે, જે વધુ નિકોટિન શોષણ માટે માર્ગ પ્રદાન કરે છે. આનું પરિણામ આદત, મુખના સ્વાસ્થ્યને નુકસાન અને કેન્સર જેવી ગંભીર બીમારીઓમાં થાય છે.

જેથી માવા જેવી આદતોમાંથી બહાર નીકળવા માટે, આદતમુક્ત જીવન માટે મદદ મેળવવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.

---

આ બ્લૉગ એ માવાની ખતરાની વિગતવાર સમજાવટ પ્રદાન કરે છે, જે લોકો માટે એ આપોઆપ માવાની આદતમાંથી બચવા માટે માર્ગદર્શન આપે છે.